“Εγώ δεν είμαι σαν τις άλλες γυναίκες”.
“Εγώ είμαι διαφορετική”.
“Εγώ δε νοιάζομαι για κραγιόν, μανικιούρ και ρούχα, έχω προσωπικότητα”.
“Εγώ δεν είμαι μια ανόητη κοπέλα που ακούει χαζοτράγουδα και βλέπει ριάλιτι μόδας, εγώ ασχολούμαι με τη λογοτεχνία και τις τέχνες”.
“Εγώ δεν έχω γυναίκες φίλες, μιλάνε όλο για ανούσια πράγματα. Κάνω παρέα μόνο με άντρες”.
Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει γυναίκες να μιλούν υποτιμητικά για τις υπόλοιπες εκπροσώπους του φύλου τους, διαχωρίζοντας παράλληλα τη θέση τους και τονίζοντας πόσο διαφορετικές, ξεχωριστές και κατά συνέπεια “άξιες” για προσοχή είναι οι ίδιες; Και πόσες φορές ίσως να έχουμε πέσει και εμείς οι ίδιες στην παγίδα;
Τεράστιο θέμα, με κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και αρκετές ακόμα προεκτάσεις. Καθώς τα τελευταία χρόνια τα φεμινιστικά ζητήματα αναδεικνύονται όλο και περισσότερο στον δημόσιο διάλογο, ενδεχομένως να έχετε ήδη ακούσει τον όρο “εσωτερικευμενος μισογυνισμός”, έκφανση του οποίου είναι και το φαινόμενο “δεν είμαι σαν τις άλλες”.
Για ποιό λόγο λοιπόν μια γυναίκα να νιώθει την ανάγκη να διαχωρίσει τόσο έντονα τον εαυτό της από τις υπόλοιπες και να (απο)δείξει ότι υπερτερεί; Είναι μήπως απλά ζήτημα ναρκισσισμού και αυταρέσκειας; Σίγουρα μπορούν να υφίστανται και τέτοιου είδους στοιχεία, αλλά όχι μόνα τους. Μια γυναίκα που έχει μεγαλώσει και γαλουχηθεί σε μια πατριαρχική κοινωνία έχει εσωτερικευσει σταδιακά τις στερεοτυπικες εικόνες και αντιλήψεις που η κοινωνία αυτή αναπαράγει συνεχώς, με αποτέλεσμα να έχει παγιωθεί μέσα της μια αρνητικά φορτισμένη άποψη για το φύλο της, από την οποία νιώθει την ανάγκη να διαχωριστεί.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό• βασικό στοιχείο του τρόπου που μια πατριαρχική κοινωνία γαλουχεί τις γυναίκες είναι και εκείνο του ανταγωνισμού με τις υπόλοιπες. Οι γυναίκες από μικρά κορίτσια ακόμα “εκπαιδευόμαστε” (άμεσα ή έμμεσα) να βλέπουμε τις άλλες γυναίκες ως ανταγωνίστριες και όχι ως συμμάχους. Μαθαίνουμε ότι πρέπει να είμαστε πιο όμορφες, ευγενικές, καλλιεργημένες, θελκτικές από τις άλλες, ενώ σημαντικό κομμάτι όλου αυτού του “αγώνα” είναι και η προσπάθεια για την ανδρική αποδοχή. “Μειώνοντας” λοιπόν τις άλλες γυναίκες και τις επιλογές τους θεωρούμε ότι ταυτόχρονα με κάποιο τρόπο αναβαθμιζόμαστε οι ίδιες.
Τα τελευταία χρόνια βλέπω όλο και περισσότερες κινήσεις ευαισθητοποίησης των γυναικών (και όχι μόνο) πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Και αυτό είναι υπέροχο, καθώς ανοίγει ένας καινούριος δρόμος για πολλές πολλές από εμάς• ένας δρόμος ενότητας και αλληλοϋποστήριξης, κατά τον οποίο δίνουμε έμφαση σε αυτά που μας ενώνουν και όχι σε όσα ενδεχομένως μας χωρίζουν. Βγαίνουμε από τη “φούσκα” μας και αντιλαμβανόμαστε ότι μια γυναίκα μπορεί να είναι υπέροχη ακόμα κι αν διαφέρει πολύ από εμάς και ότι στην πραγματικότητα η αποδοχή της μίας δεν “απειλεί” με κάποιον τρόπο την άλλη. Αυτό δε σημαίνει ότι γινόμαστε “μάζα”• βεβαίως και αγαπάμε και τιμούμε τον εαυτό μας και την διαφορετικότητά μας, δεν τα αντιμετωπίζουμε όμως ως “όπλα” για έναν άτυπο διαγωνισμό που χρειάζεται να “νικήσουμε”.
Φυσικά όλο αυτό είναι μια πολυσύνθετη διαδικασία. Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις δεν εξαφανίζονται εν μια νυκτί, παίρνει χρόνο. Το διάβασμα σίγουρα βοηθά, ενώ προσωπικά νιώθω ότι στη δική μου διαδρομή σημαντικός αρωγός έχει υπάρξει και η προσωπική μου Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία (χωρίς βέβαια να υπονοώ ότι αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση).
Νομίζω ότι πολλές φορές τα illustrations (όπως αυτό της Julie Hang που έχω χρησιμοποιήσει για τη συγκεκριμένη ανάρτηση) μιλάνε με πολύ πιο δυνατή φωνή από ένα κείμενο.
(Περιγραφή/μετάφραση εικόνας: μια κοπέλα κάθεται σε ένα τραπέζι μαζί με άλλες κοπέλες και σκέφτεται “Τα αλλά κορίτσια είναι όλα μοναδικά με τον τρόπο τους… ακριβώς όπως εγω!”)
