Καλωσήρθατε στη σελίδα μου!
Ονομάζομαι Βάνα Νικολοπούλου και είμαι σύμβουλος ψυχικής υγείας (αριστούχος MSc Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών-Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης) και συστημική-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια (Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία Λόγω Ψυχής-EFTA accredited).
Επιπροσθέτως είμαι κάτοχος MEd στη Συμπεριληπτική Εκπαίδευση (University of Glasgow), MA στη Δημιουργική Γραφή (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο-Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), ενώ στην παρούσα φάση είμαι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στις Σπουδές Φύλου (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο). Το πρώτο μου πτυχίο είναι από το τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στην Ψυχολογία (το τμήμα έχει πλέον τριχοτομηθεί σε τρία ανεξάρτητα τμήματα).
Πραγματοποιώ συμβουλευτικές και θεραπευτικές συνεδρίες σε ενήλικες, έφηβους, οικογένειες, ζευγάρια, γονείς και ομάδες στην περιοχή του Χαλανδρίου, αλλά και διαδικτυακά.
Η θεωρητική προσέγγιση που αποτελεί τη βάση της δουλειάς μου είναι το μοντέλο SANE (System Attachment Narrative Εncephalon), το οποίο εμπλουτίζει τη συστημική θεωρία με αυτή του συναισθηματικού δεσμού, τις βασικές παραδοχές της αφηγηματικής ψυχολογίας, καθώς και τα συναφή ευρήματα από τον τομέα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο. O τρόπος που συνεργάζομαι με τους άλλους δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της συμπερίληψης, δουλεύοντας με σεβασμό προς το κάθε άτομο, ανεξάρτητα από καταγωγή, θρησκεία, φύλο, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό. Επιπλέον, η δουλειά μου διαπνέεται από τη διαθεματική φεμινιστική οπτική, λαμβάνοντας υπόψιν το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε, τις επιρροές της πατριαρχίας, τις διαφορετικές αφετηρίες από τις οποίες ξεκινά κάθε άτομο.
Περιηγηθείτε στη σελίδα μου για να μάθετε περισσότερα για μένα και την προσέγγισή μου, για να ενημερωθείτε για τις δραστηριότητές μου (ομάδες, σεμινάρια, συμμετοχή σε επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες), αλλά και αναρτήσεις πάνω στους τομείς των σπουδών και των επαγγελματικών-ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων μου, με έμφαση στη συμβουλευτική, την ψυχική υγεία και τη συμπερίληψη. Οι περισσότερες αναρτήσεις μου είναι κείμενα που η ίδια γράφω και επιμελούμαι, καθώς θεωρώ τη συγγραφή σημαντικό εργαλείο ψυχικής έκφρασης και επικοινωνίας. Είμαι πάντα ανοιχτή στο διάλογο, οπότε θα χαρώ τόσο αν αφήσετε ένα σχόλιο σε κάποια ανάρτηση που θα σας διακινήσει το ενδιαφέρον, όσο κι αν προτιμήσετε να έρθετε σε επαφή μαζί μου μέσω e-mail.
Καλή περιήγηση.
Αναρτήσεις
Υπηρεσίες
Συμβουλευτική
Η Συμβουλευτική συχνά συγχέεται με την «παροχή συμβουλών», δίνοντάς της μια «διδακτική» βάση. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία το συμβουλευόμενο άτομο προσπαθεί να διαχειριστεί διάφορα ζητήματα που το απασχολούν (για παράδειγμα σχέσεων, επαγγελματικά, οικογενειακά, μεταβάσεων, απωλειών) με τη βοήθεια ενός συμβούλου.
Η σύμβουλος δεν προσφέρει «έτοιμες λύσεις», αλλά ενισχύει τον συμβουλευόμενο στην προσπάθειά του να αντιληφθεί τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις και λειτουργεί στις διαπροσωπικές του σχέσεις, να κατανοήσει τις δυσκολίες του, να αξιοποιήσει τα θετικά του στοιχεία και να μπορέσει να κάνει τις αλλαγές που χρειάζονται για να ενδυναμωθεί και να ενισχύσει τη λειτουργικότητά του απέναντι στα κομμάτια που τον δυσκολεύουν. Η συμβουλευτική διαδικασία γίνεται πάντα βάσει του θεωρητικού υποβάθρου που ακολουθεί η κάθε σύμβουλος. Στην δική μου περίπτωση πρόκειται για το συνθετικό μοντέλο Συστημικής Θεραπείας SANE (System Attachment Narrative Encephalon), το οποίο εμπλουτίζει τη συστημική θεωρία με αυτή του συναισθηματικού δεσμού, τις βασικές παραδοχές της αφηγηματικής ψυχολογίας, καθώς και τα συναφή ευρήματα από τον τομέα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο.
Ψυχοθεραπεία
Η συμβουλευτική παρέμβαση μπορεί ενίοτε να έχει βραχεία διάρκεια, αλλά όχι πάντα· πολλές φορές το συμβουλευόμενο άτομο μπορεί να μπει σε μια πιο μακρόχρονη ψυχοθεραπευτική διαδικασία, κατά την οποία, με τη βοήθεια του/της ειδικού ψυχικής υγείας, δουλεύει σε βάθος με τον εαυτό του. Επεξεργάζεται τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί απέναντι στους άλλους, τις διάφορες καταστάσεις και τη ζωή γενικότερα. Αντιλαμβάνεται σιγά-σιγά τους παράγοντες που διαμόρφωσαν το «χτίσιμο» της προσωπικότητας και της κοσμοθεωρίας του και αποκτά μια πιο συμπονετική στάση απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό.
Συχνά η ψυχοθεραπευτική διαδικασία φέρνει ως αποτέλεσμα βαθιές αλλαγές στον τρόπο που κανείς αντιμετωπίζει τη ζωή, ενώ ταυτόχρονα απαιτεί δέσμευση και προσωπική προσπάθεια. Παρόλες τις προκλήσεις, αυτά που αποκομίζει το θεραπευόμενο άτομο μπορούν να είναι ιδιαίτερα ευεργετικά, βοηθώντας το να «επουλώσει» πιθανά τραύματα, να χτίσει ειλικρινείς και ικανοποιητικές σχέσεις και να ζήσει με έναν πιο ισορροπημένο και αυθεντικό τρόπο.
Ψυχοθεραπεία-Ψυχοπαιδαγωγική Παρέμβαση σε Εφήβους
Η δουλειά με τους εφήβους έχει τις ιδιαιτερότητες που καθορίζουν εν γένει το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκονται, το οποίο αποτελεί μια μεταβατική περίοδο μεταξύ παιδικής ηλικίας και ενηλικίωσης. Έτσι, οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε εφήβου. Τα θέματα που συνήθως απασχολούν τα άτομα αυτής της ηλικίας σχετίζονται κυρίως με το κομμάτι των σχέσεων με τους συνομηλίκους, τη σεξουαλική αφύπνιση, τη στάση αμφισβήτησης του γονεϊκού προτύπου, ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας, αλλά και με το άγχος για τις σχολικές εξετάσεις, το μέλλον ή και βαθύτερα υπαρξιακά ζητήματα.
Στην θεραπευτική ή/και ψυχοπαιδαγωγική δουλειά μου με τους εφήβους χρησιμοποιώ, εκτός από τη βάση της προσέγγισής μου, το SANE (System Attachment Narrative Encephalon), στοιχεία θεραπευτικού παιχνιδιού και άλλα δημιουργικές εργαλεία (πχ. θεραπευτικές ιστορίες και κάρτες, ζωγραφική, δημιουργική γραφή), ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Επίσης, χρησιμοποιώ πιο εξειδικευμένες τεχνικές, όπως τις κοινωνικές ιστορίες, για άτομα με πιο εστιασμένες ανάγκες (πχ. αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας ή σύνδρομο Asperger).
Συχνά η δουλειά με παιδιά και εφήβους προϋποθέτει παράλληλη συμβουλευτική υποστήριξη γονέων-κηδεμόνων.
Συνεδρίες Οικογένειας-Ζεύγους
Οι οικογενειακές συνεδρίες άλλοτε αποτελούν μια αυτόνομη θεραπευτική διαδικασία και άλλοτε μέρος της συνολικής παρέμβασης ενός συγκεκριμένου μέλους μιας οικογένειας. Για παράδειγμα, μπορεί να ζητηθεί από τον συμβουλευόμενο να γίνουν κάποιες συνεδρίες με όλη του την οικογένεια, προκειμένου να διερευνηθούν πιο ολοκληρωμένα και ολιστικά οι σχέσεις και οι δυναμικές μεταξύ των μελών. Η οικογενειακή παρέμβαση προτείνεται γενικότερα σαν εναλλακτική μετά από αξιολόγηση της χρησιμότητάς της από τη/τον σύμβουλο.
Οι συνεδρίες ζεύγους επίσης συχνά αποτελούν μια αυτόνομη παρέμβαση, καθώς πολλά ζευγάρια αποφασίζουν να απευθυνθούν σε κάποια σύμβουλο ή θεραπεύτρια για να δουλέψουν τη σχέση τους και ενδεχόμενα ζητήματα και δυσκολίες που υπάρχουν σε αυτή. Αρκετές φορές όμως τέτοιες συνεδρίες αποτελούν κομμάτι ατομικών ή οικογενειακών θεραπειών, σε περίπτωση που ο σύμβουλος αξιολογεί την πραγματοποίησή τους σαν χρήσιμη και βοηθητική διεργασία, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του συμβουλευόμενου ατόμου.
Συμβουλευτική Γονέων
Ο γονεϊκός ρόλος είναι εμποτισμένος με πολλά, διαφορετικά και συχνά αντικρουόμενα στοιχεία και συναισθήματα: αγάπη, τρυφερότητα, ευθύνη, προσδοκίες, συγκρούσεις, άγχος, χαρά, ματαιώσεις. Συχνά οι γονείς (ή ακόμα και οι μέλλοντες γονείς) καλούνται να διαχειριστούν δεδομένα και καταστάσεις που τους μπερδεύουν ή/και τους δυσκολεύουν. Σε αυτή την περίπτωση η συνεργασία με έναν/μία ειδικό ψυχικής υγείας για μια σειρά συναντήσεων Συμβουλευτικής μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη τόσο σε πρακτικό, όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.
Οι συνεδρίες μπορούν να είναι ατομικές, (γονεϊκού) ζεύγους, ή και ομαδικές. Μερικά από τα ζητήματα που μπορούν να απασχολούν τους γονείς είναι η διαχείριση καταστάσεων όπως αναπτυξιακά ορόσημα, δυσκολίες των παιδιών σε επίπεδο συναισθήματος, συμπεριφοράς και σχέσεων, διαζύγιο, προβλήματα υγείας, απώλεια-πένθος στην οικογένεια, αλλά και η προετοιμασία για το γονεϊκό ρόλο, οι νέες μορφές οικογένειας και η διαχείρισή τους, η οριοθέτηση των παιδιών και πολλά άλλα.
Συμβουλευτική μέσω διαδικτύου
Συνεδρίες Συμβουλευτικής μέσω διαδικτύου για ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση στο γραφείο λόγω απόστασης ή άλλων παραγόντων (πχ κινητικές δυσκολίες). Είναι ένας τρόπος παρέμβασης σύμφωνος με τις ανάγκες της εποχής, ο οποίος χρησιμοποιείται παγκοσμίως με επιτυχία από πολλούς ειδικούς ψυχικής υγείας, ενώ η πανδημία αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα για τη διάδοσή του.
Στις συνεδρίες από απόσταση ισχύει το ίδιο πρωτόκολλο με αυτές που λαμβάνουν χώρα στο γραφείο σε επίπεδο προσέγγισης, απορρήτου, μεθοδολογίας. Παρ’ όλα αυτά προηγείται μία διαδικασία επικοινωνίας και ανταλλαγής σκέψεων και προσδοκιών μεταξύ συμβούλου και συμβουλευόμενου, με στόχο να διερευνηθεί το αίτημα για παρέμβαση και να αξιολογηθεί το αν η Συμβουλευτική από απόσταση αποτελεί την κατάλληλη εναλλακτική για τον συγκεκριμένο άνθρωπο. Απαραίτητες πρακτικές προϋποθέσεις: ύπαρξη προσωπικού χώρου που εξασφαλίζει ιδιωτικότητα για την ώρα της συνεδρίας, σύνδεση γρήγορου internet, γνώση χρήσης εφαρμογών τηλεδιάσκεψης (πχ skype).
Συνεδρίες Ομαδικής Ψυχοθεραπείας
Συχνά προτείνεται σε θεραπευόμενα άτομα που έχουν κάνει ήδη για αρκετό διάστημα ατομική ψυχοθεραπεία, να μεταβούν σε μια ψυχοθεραπευτική ομάδα. Οι ομαδικές συνεδρίες λαμβάνουν χώρα συνήθως μια φορά την εβδομάδα και έχουν διάρκεια δύο ώρες.
Τα μέλη της ομάδας δουλεύουν μεν τα ζητήματα που θα δούλευαν και σε μια ατομική θεραπεία, αλλά η αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα μέλη τα ενισχύει από άποψη σύνδεσης και κοινωνικοποίησης, ενώ βοηθά, μέσω των αφηγήσεων των άλλων, να γίνουν ταυτίσεις, να αναδυθούν θέματα που ενδεχομένως το ίδιο το άτομο να μην είχε εντοπίσει, αλλά και να δημιουργηθούν μικρές “κοινότητες” αλληλοϋποστήριξης και μοιράσματος.
Βιογραφικό
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα.
Αγαπώ την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, έτσι το να δουλεύω μαζί τους ήταν κάτι που ήθελα να κάνω από μικρή. Έχω μακροχρόνιες σπουδές στους τομείς της ψυχολογίας, της εκπαίδευσης και των ανθρωπιστικών επιστημών, εργαζόμενη παράλληλα ως ειδικός ψυχικής υγείας σε ποικίλους ρόλους και πλαίσια.
Η εφηβική μου αγάπη για τη Φιλοσοφία με οδήγησε στο τμήμα Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-
Φυσική εξέλιξη των παραπάνω ήταν η συνέχιση των σπουδών μου με ένα ακόμα μεταπτυχιακό (MSc) στη Συμβουλευτική Ψυχολογία και τη Συμβουλευτική στην Εκπαίδευση, την Υγεία και την Εργασία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Το συγκεκριμένο μεταπτυχιακό, το οποίο ολοκλήρωσα με άριστα, συνδύαζε θεωρία, πρακτική άσκηση, κλινική εποπτεία και έρευνα, δίνοντας έμφαση στο μοντέλο του επιστήμονα-επαγγελματία, αλλά και στη δουλειά στην κοινότητα. Οι τομείς που εντρύφησα ήταν εκείνος της διεπιστημονικής εργασίας σε παιδοψυχιατρικό πλαίσιο μέσω της πρακτικής μου άσκησης, όσο και εκείνος της Διαπολιτισμικής Συμβουλευτικής μέσω της διπλωματικής μου ερευνητικής εργασίας που με έφερε σε επαφή με δεκάδες άνδρες μετανάστες και αιτούντες άσυλο από τη Νότια Ασία.
Στη συνέχεια, θέλοντας να εξελίξω ακόμα περισσότερο τον τρόπο που δουλεύω με τους ανθρώπους, εκπαιδεύτηκα στο Κλινικό Πρόγραμμα Ειδίκευσης στη Συστημική Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία Λόγω Ψυχής. Εκεί εμβάθυνα στο συστημικό μοντέλο SANE (System Attachment Narrative Encephalon), το οποίο εμπλουτίζει τη συστημική θεωρία με αυτή του συναισθηματικού δεσμού, τις βασικές παραδοχές της αφηγηματικής ψυχολογίας, καθώς και τα συναφή ευρήματα από τον τομέα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο. Το μοντέλο αυτό αποτελεί τη βάση της θεραπευτικής μου προσέγγισης. Το Ινστιτούτο είναι πιστοποιημένο ως πλήρες μέλος του ΕFTA-TIC (Επιμελητήριο Κέντρων Εκπαίδευσης της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Οικογενειακής Θεραπείας). Στον ίδιο χώρο ολοκλήρωσα και τη μονοετούς διάρκειας Κλινική Ειδίκευση για το Τραύμα “The BEAR Guidelines”.
Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι αρκετά με τη θεματική του φύλου (gender), ενώ παράλληλα μελετώ πολύ για το φεμινισμό. Επιπροσθέτως, ως επαγγελματίας έρχομαι πολύ συχνά σε επαφή με ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, κάτι που με έκανε να μελετήσω και να εκπαιδευτώ περαιτέρω πάνω στη δουλειά με τον συγκεκριμένο πληθυσμό, προκειμένου να προσφέρω ενημερωμένες και συμπεριληπτικές υπηρεσίες στους ανθρώπους που με εμπιστεύονται. Όλα τα παραπάνω με έκαναν να ξεκινήσω τον Οκτώβριο του 2023 μεταπτυχιακό στις Σπουδές Φύλου από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, κάτι που μου έχει δώσει μεγάλη χαρά.
Ξεκίνησα να εργάζομαι από την περίοδο των προπτυχιακών μου σπουδών, αρχικά στο κομμάτι της Ειδικής και Συμπεριληπτικής Εκπαίδευσης. Σύντομα διεύρυνα και εμπλούτισα τις επαγγελματικές μου δραστηριότητες σε επίπεδο Συμβουλευτικής Ψυχικής Υγείας και Θεραπείας για ενήλικες, παιδιά, εφήβους και οικογένειες. Έχω κάνει κλινική πρακτική για ένα ακαδημαϊκό έτος στο Παιδοψυχιατρικό Τμήμα του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Παγκρατίου (Νοσοκομείο Ευαγγελισμός). Έχω συνεργαστεί με ιδιωτικά θεραπευτικά κέντρα, έχω δουλέψει σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ μέρος των δραστηριοτήτων μου κάλυπτε πάντα το κομμάτι της ιδιωτικής πρακτικής.
Την περίοδο 2014-2020 εργάστηκα στον τομέα της κακοποίησης και συγκεκριμένα στο Κέντρο Ημέρας “Το Σπίτι του Παιδιού”, το οποίο υπάγεται στο Χαμόγελο του Παιδιού και προσφέρει διαγνωστικές και θεραπευτικές υπηρεσίες σε ανήλικα άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση-παραμέληση-
Από τον Οκτώβριο του 2020 παρέχω ιδιωτικά συμβουλευτικές και θεραπευτικές συνεδρίες σε εφήβους, ενήλικες, οικογένειες, ζευγάρια και ομάδες στην περιοχή του Χαλανδρίου, αλλά και διαδικτυακά σε ελληνόφωνους σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον από τον Ιανουάριο του 2022 συνεργάζομαι με το Κέντρο Ψυχοθεραπείας της ψυχολόγου Μυρτώς Πανοπούλου στην περιοχή του Κορυδαλλού. Δουλεύω με τον άνθρωπο που έχω δίπλα μου με έναν συνεργατικό τρόπο, σε ένα κλίμα σεβασμού και αποδοχής.
Η συνεχής επιμόρφωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για μένα. Έχω παρακολουθήσει πλήθος από μετεκπαιδεύσεις και σεμινάρια σε Ελλάδα και εξωτερικό, όπως ενδεικτικά στη Στήριξη Παιδιών, Εφήβων, Οικογενειών και Κοινοτήτων στο Πένθος (Μέριμνα), στην Εισαγωγή στη Θεραπεία Ζεύγους (Λόγω Ψυχής), σε Θέματα Ομογονεϊκότητας στην Ψυχοθεραπεία (από τις ψυχολόγους Μαρία Βίου, Μαρία-Ηώ Ακαλέστου, Ευγενία Ρόζου), στο Συντονισμό Σχολών Γονέων (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Σχολών Γονέων), στο Θεραπευτικό Παιχνίδι (Academy of Play and Child Psychotherapy -UK), αλλά και στη δουλειά με ενήλικες και παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού (National Autistic Society-Edinburgh Napier University). Τα τελευταία χρόνια επιλέγω κυρίως σεμινάρια και ημερίδες αφορούν στα κομμάτια της συμπερίληψης, του φύλου, της δουλειάς με ΛΟΑΤΚΙ+ ατομα, καθώς και της Συμβουλευτικής με οικογένειες και ζευγάρια.
Παρακολουθώ τις τρέχουσες επιστημονικές και ερευνητικές εξελίξεις και αρκετά τακτικά συμμετέχω τόσο με ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όσο και με επιστημονικά άρθρα σε journals και οργανισμούς ψυχικής υγείας (για περισσότερες πληροφορίες και δείγμα της ακαδημαϊκής μου δουλειάς μπορείτε να μεταβείτε στην ενότητα “Δημοσιεύσεις”). Επιπλέον είμαι συν-συγγραφέας του βιβλίου “Αγαπημένοι Τσακωμένοι. Ιστορίες από τα τετράδια θεραπευτών”, το οποίο κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2022 από τις Εκδόσεις Πεδίο και φέρνει το ευρύ κοινό σε επαφή με την ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Κομβικό κομμάτι των ενδιαφερόντων μου ως επιστήμων, επαγγελματίας και άνθρωπος είναι αυτό της συμπερίληψης. Η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η δουλειά με έναν συνεργατικό τρόπο που ευνοεί το ευ ζην του κάθε ατόμου, ανεξάρτητα από εθνικότητα, θρησκεία, φύλο, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό και ατομικές διαφορές εν γένει, αποτελούν βασικά στοιχεία της πρακτικής μου. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο στη δουλειά μου ασκεί και η διαθεματική φεμινιστική οπτική, λαμβάνοντας υπόψιν το κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε, τις επιρροές της πατριαρχίας, τις διαφορετικές αφετηρίες από τις οποίες ξεκινά το κάθε άτομο.
Θεωρώ ότι είναι όμορφο και δημιουργικό για έναν άνθρωπο να έχει ποικίλες διαστάσεις και ενδιαφέροντα. Έτσι, όταν δεν ασχολούμαι με τις επαγγελματικές μου δραστηριότητες, ταξιδεύω σε περισσότερο ή λιγότερο μακρινά μέρη του κόσμου μας, κάνω εξορμήσεις και πεζοπορίες στη φύση, γράφω ταξιδιωτικές ιστορίες και άρθρα, διαβάζω βιβλία, μαγειρεύω χορτοφαγικές συνταγές, παρακολουθώ ταινίες και θεατρικά έργα, ενώ λατρεύω να περνάω ποιοτικό χρόνο με τα αγαπημένα μου πρόσωπα και την υπέροχη γατούλα μου. Επιπλέον είμαι απόφοιτη του ΠΜΣ “Δημιουργική Γραφή” από το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Συχνές Ερωτήσεις
Καθώς στην εποχή μας υπάρχει πληθώρα ειδικών ψυχικής υγείας, είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας ορισμένες κατευθυντήριες προκειμένου να επιλέξουμε το άτομο που μας ταιριάζει. Η θεραπευτική σχέση είναι μεν μια επαγγελματική σχέση, αλλά ταυτόχρονα είναι μια ανθρώπινη, κοντινή σχέση. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, ένας από τους βασικότερους παράγοντες καθορισμού της αποτελεσματικότητας μιας ψυχοθεραπείας, είναι η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης που θα δημιουργηθεί μεταξύ θεραπευτή-τριας και θεραπευόμενου ατόμου.
Μερικά λοιπόν χρήσιμα tips είναι τα παρακάτω:
Ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση: ούτε οι προπτυχιακές, ούτε οι μεταπτυχιακές ακαδημαϊκές σπουδές παρέχουν ψυχοθεραπευτική εξειδίκευση. Ναι μεν υπάρχουν μαθήματα που φέρνουν σε επαφή τους φοιτητές με τα διάφορα είδη ψυχοθεραπείας, αλλά και με κάποιες τεχνικές, δεν αποτελούν όμως επουδενί ολοκληρωμένες εκπαιδεύσεις. Χωρίς ψυχοθεραπευτική εξειδίκευση ένας επαγγελματίας δεν έχει τα εργαλεία, τις γνώσεις και την υποδομή να προσφέρει υπηρεσίες ψυχοθεραπείας. Οι ψυχοθεραπευτικές εκπαιδεύσεις συνήθως έχουν μίνιμουμ διάρκεια τα 4 έτη και περιλαμβάνουν διαλέξεις, παρουσιάσεις, πρακτική άσκηση, εποπτεία. Οι περισσότερες επίσης απαιτούν από τα εκπαιδευόμενα άτομα να κάνουν τα ίδια ατομική (ή και ομαδική) ψυχοθεραπεία. Οι σχολές που παρέχουν ψυχοθεραπευτικές εκπαιδεύσεις έχουν συνήθως αυστηρά κριτήρια επιλογής υποψηφίων, οι οποίοι είναι κατά βάση απόφοιτοι ψυχολογίας, ψυχιατρικής, κοινωνικής εργασίας και ανθρωπιστικών σπουδών εν γένει.
Ψυχοθεραπευτικές σχολές/προσεγγίσεις: υπάρχουν αρκετά είδη ψυχοθεραπείας. Καθένα από αυτά έχει τις ρίζες του σε κάποια θεωρητική προσέγγιση και δίνει έμφαση σε διαφορετικά στοιχεία. Μερικές από τις πιο γνωστές προσεγγίσεις είναι η ψυχοδυναμική, η συστημική-οικογενειακή, η γνωσιακή-συμπεριφορική, η Gestalt, η αφηγηματική. Έχει ένα νόημα πριν αποφασίσουμε να απευθυνθούμε σε κάποια/ο ειδικό, να διαβάσουμε λίγο για την προσέγγιση που ακολουθεί για να έχουμε μια πρώτη ιδέα για το αν μας κάνει ή όχι “κλικ”.
Εξειδίκευση: σε περίπτωση που έχουμε κάποιες συγκεκριμένες ανάγκες, τις οποίες θέλουμε να μπορεί να καλύψει η/ο επαγγελματίας που θα απευθυνθούμε, είναι σημαντικό να κάνουμε μια σχετική έρευνα. Εξειδίκευση μπορεί να έχει αποκτήσει ο/η ειδικός μέσω κάποιου μεταπτυχιακού, κάποιας μετεκπαίδευσης ή ακόμα και μέσω πολύχρονης εμπειρίας στο συγκεκριμένο πεδίο. Για παράδειγμα, ένας ψυχολόγος με μεταπτυχιακό στην Γηριατρική έχει μια παραπάνω εξειδίκευση στη δουλειά με ηλικιωμένους. Ένας ειδικός ψυχικής υγείας που έχει εργαστεί για χρόνια στην κακοποίηση, έχει εξασκήσει τις δεξιότητές του στη δουλειά με κακοποιημένα άτομα. Ένας επαγγελματίας με σπουδές ή/και σεμινάρια πάνω στο φύλο ή/και σε ΛΟΑΤΚΙ θέματα, έχει συνήθως τα εργαλεία και τη συμπεριληπτικότητα για να δημιουργήσει ένα ασφαλές πλαίσιο για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι αν μία θεραπεύτρια δεν έχει εξειδίκευση σε έναν πολύ συγκεκριμένο τομέα δεν είναι δυνατό να “καλύψει” το θεραπευόμενο άτομο. Η εξειδίκευση απλά δημιουργεί μια “δικλείδα ασφαλείας”.
Ατομική ψυχοθεραπεία και εποπτεία: Μη διστάσετε να ρωτήσετε την/τον επαγγελματία που θα προσεγγίσετε αν κάνει (ή αν έχει ολοκληρώσει) προσωπική ψυχοθεραπεία, αλλά και αν δέχεται εποπτεία από εμπειρότερο συνάδελφο. Δεν πρόκειται για αδιάκριτες ερωτήσεις, αλλά για πολύ βασικούς παράγοντες επαγγελματικής επάρκειας. Αν σας πει όχι, θεωρήστε το red flag.
Ανθρώπινη χημεία: Mπορεί ένας επαγγελματίας να είναι εξαιρετικός στη δουλειά του, με πολύ καλές σπουδές και εμπειρία, αλλά να νιώσετε ότι κάπως δεν “κολλάτε” μαζί του. Δεν υπάρχει κάτι μεμπτό σε αυτό. Όπως προαναφέρθηκε, η θεραπευτική σχέση είναι μια ανθρώπινη σχέση και στις ανθρώπινες σχέσεις η χημεία είναι πολύ βασικό συστατικό. Αν νιώσετε ότι ένας άνθρωπος δεν σας ταιριάζει, δεν υπάρχει κανείς λόγος να συνεχίσετε μαζί του. Παρ’ όλα αυτά, αν μετά από αρκετές δοκιμές επαγγελματιών νιώθετε ότι δεν κλικάρετε με κανέναν και περιορίζεστε σε 1-2 συνεδρίες με καθέναν πριν αποχωρήσετε, θα σας πρότεινα να δώσετε στον επόμενο λίγο περισσότερο χρόνο (με την προϋπόθεση πάντα ότι ο ανασταλτικός παράγοντας αφορά καθαρά το “ταίριασμα”. Παραβιαστικές και αντιδεοντολογικές συμπεριφορές είναι εννοείται καταδικαστέες).
Ένας άνθρωπος μπορεί σε κάποιες φάσεις της ζωής του να αισθανθεί δυσκολεμένος με κάποιες καταστάσεις που αντιμετωπίζει, να θέλει να διερευνήσει τον τρόπο που διαχειρίζεται τα πράγματα ή απλά να επιθυμεί να δουλέψει με τον εαυτό του.
Σίγουρα η συζήτηση με έναν καλό φίλο μπορεί να τον βοηθήσει να ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα, να σκεφτεί νέες οπτικές, να ακούσει μια διαφορετική φωνή. Μια δυνατή, αυθεντική φιλία είναι άλλωστε μια από τις σημαντικότερες σχέσεις που μπορεί να έχει καθένας από εμάς.
Η δουλειά με έναν ειδικό ψυχικής υγείας είναι όμως κάτι πολύ διαφορετικό. Ο/η θεραπευτής/τρια αποτελεί έναν καλά εκπαιδευμένο επιστήμονα, ο οποίος αντιμετωπίζει τα θέματα που μπορεί να φέρει ένας άνθρωπος με έναν συστηματικό, ολιστικό και στοχευμένο τρόπο. Όντας αποστασιοποιημένος/η από την καθημερινότητα του θεραπευόμενου ατόμου έχει μια πιο αντικειμενική στάση απέναντι στο περιεχόμενο των αφηγήσεών του, χωρίς συναισθηματική εμπλοκή. Έχει την ικανότητα να αντιλαμβάνεται πιθανές εσωτερικές συγκρούσεις, μοτίβα συμπεριφοράς, δυσκολίες και να κάνει συνδέσεις που βοηθούν το θεραπευόμενο να προχωρήσει. Μπορεί να αφήνει στην άκρη δυνάμει προκαταλήψεις, στερεότυπα, προσωπικές αξίες και να ενισχύει τον άνθρωπο που έχει απέναντί του με σεβασμό και αποδοχή, χωρίς επικρίσεις. Επίσης, στη δουλειά με έναν ειδικό ψυχικής υγείας ισχύει το απόρρητο. Οτιδήποτε μοιραστεί μαζί του το θεραπευόμενο άτομο παραμένει αυστηρά εμπιστευτικό, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση που η/ο θεραπεύτρια/τής θεωρήσει ότι με κάποιο τρόπο απειλείται η σωματική ακεραιότητα του θεραπευόμενου ή κάποιου άλλου ανθρώπου.
Η συμπερίληψη είναι ένας όρος που ακούμε όλο και πιο συχνά. Αρχικά αναφερόταν κυρίως στο κομμάτι της εκπαίδευσης, αλλά με τα χρόνια έχει καλλιεργηθεί η σημασία της σε όλους τους τομείς μιας πολιτισμένης κοινωνίας.
Τι είναι λοιπόν η συμπερίληψη; Με απλά λόγια πρόκειται για την ομαλή, ισότιμη ένταξη όλων των ατόμων στο κοινωνικό γίγνεσθαι, χωρίς οποιαδήποτε διάκριση που μπορεί να αφορά καταγωγή, φύλο, θρησκεία, ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό, υγεία, σωματική ακεραιότητα, ατομικές διαφορές εν γένει. Για να γίνει βέβαια αυτό ενίοτε χρειάζεται να υπάρχει ευελιξία, δημιουργικότητα, κατάρτιση και φυσικά ανοιχτό μυαλό.
Μερικά απλά παραδείγματα: ένα παιδί με αναπηρία πρέπει να έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει εξίσου στην εκπαιδευτική διαδικασία με ένα παιδί χωρίς αναπηρία, πάντα βάσει των δυνατοτήτων του και πάντα με την κατάλληλη πλαισίωση. Ένα ομόφυλο ζευγάρι πρέπει να μπορεί να απολαμβάνει νόμιμα τα ίδια προνόμια και υποχρεώσεις με ένα ετερόφυλο. Μια μουσουλμάνα γυναίκα που μπορεί λόγω κουλτούρας και θρησκείας να νιώθει δυσφορία στο να εξεταστεί από άντρα ιατρό, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να εξεταστεί από γυναίκα.
Όπως καταλαβαίνετε το ζήτημα είναι πολύπλοκο και έχει πολλά παρακλάδια. Προσωπικά ήρθα σε πρώτη επαφή με αυτό πάνω από δέκα χρόνια πριν, όταν έκανα το πρώτο μου μεταπτυχιακό στη Συμπεριληπτική Εκπαίδευση (Ιnclusive Education) στο University of Glasgow. Είχε πολύ ενδιαφέρον για μένα να συζητάω σε ακαδημαϊκά debates με άτομα διαφορετικών πολιτισμικών και θρησκευτικών υποβάθρων θεματικές όπως η διαπολιτισμικότητα, η αναπηρία, η σεξουαλική αγωγή, πάντα μέσα από μια συμπεριληπτική οπτική. Ήταν κάτι που διεύρυνε τους ορίζοντές μου σε σημαντικό βαθμό και με εξέλιξε τόσο ως επαγγελματία, όσο και ως άνθρωπο. Τα τελευταία βέβαια χρόνια έχουν αναδυθεί πολλές ακόμα πτυχές που σχετίζονται με τη συμπερίληψη, όπως για παράδειγμα αυτή της ταυτότητας φύλου.
Όταν μιλάμε για μια συμπεριληπτική οπτική στη Συμβουλευτική, μιλάμε για μια συνεργασία του ειδικού ψυχικής υγείας με τον πελάτη οποιουδήποτε υποβάθρου, η οποία εμπεριέχει σεβασμό, ενσυναίσθηση, ευελιξία, ενώ αφήνει πίσω δυνάμει προσωπικές προκαταλήψεις. Η τακτική μελέτη και κατάρτιση μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη, καθώς βοηθάει την επαγγελματία να έρχεται σε επαφή με τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα και πρωτόκολλα και να καλλιεργεί τις δεξιότητές της. Ένα απλό και κατανοητό παράδειγμα είναι αυτό της χρήσης του γένους με το οποίο το άτομο που έχει δίπλα της αυτοπροσδιορίζεται, ανεξάρτητα από το όποιο βιολογικό του φύλο. Η λανθασμένη προσφώνηση, ακόμα κι αν γίνει ακούσια, μπορεί να δημιουργήσει συναισθήματα δυσφορίας στο άτομο και να αποβεί κακοποιητική.
Ένα άλλο απλό παράδειγμα είναι αυτό της συνεργασίας με ένα άτομο με κινητική ή άλλη αναπηρία. Μια συμπεριληπτική οπτική αντανακλάται σε έναν προσβάσιμο χώρο ή εναλλακτικούς τρόπους συνεργασίας (πχ τηλεδιασκέψεις), σε διευκόλυνση του ατόμου χωρίς να παραβιάζεται ο προσωπικός του χώρος και ο βαθμός ανεξαρτησίας του, ενώ αφήνει πίσω δυνάμει στάσεις του συμβούλου για την αναπηρία, οι οποίες δε βρίσκονται σε συμφωνία με την πραγματικότητα του συμβουλευόμενού του.
Φυσικά κανένας άνθρωπος δε μπορεί να τα γνωρίζει όλα, ούτε να κάνει τα πάντα σωστά, ακόμα και αν είναι επαγγελματίας των κοινωνικών-ανθρωπιστικών επιστημών. Λάθη πάντα συμβαίνουν, όμως σε μια συμβουλευτική διαδικασία μπορούν να συζητηθούν μέσα σε ένα ανοιχτό και ειλικρινές κλίμα. Σε κάθε περίπτωση, αν ένας επαγγελματίας νιώσει ότι, για προσωπικούς ή άλλους λόγους, δυσκολεύεται πολύ να συνεργαστεί με βοηθητικό για το άλλο άτομο τρόπο παρά την εποπτεία του, καλό είναι να παραπέμψει σε κάποια/ο άλλη/ο ειδικό ψυχικής υγείας.
Δημοσιευσεις
Δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά με διαδικασία κρίσης
- Androutsopoulou, A., Viou, M., Nikolaou, N., Moschakis, C., Nikolopoulou V-N, Kontoni N., Diamantaki, E. (2016). Therapist inner dialogue and first session resolution. Qualitative data from the training activity “Inner Dialogues-Therapist Observer Client” (ID-TOC). Human Systems: The Journal of Therapy Consultation & Training, 27, 1, 65-81.
Βιβλία
- Συν-συγγραφέας στο βιβλίο “Αγαπημένοι Τσακωμένοι. Ιστορίες από τα τετράδια θεραπευτών” (επιμέλεια: Aθηνά Ανδρουτσοπούλου, Τσαμπίκα Μπαφίτη, Γιώργος Καλαρρύτης), (2022), Εκδόσεις Πεδίο, Αθήνα.
Ανακοινώσεις σε συνέδρια και ημερίδες
- Μαρίνη, Ε., Νικολοπούλου, Β., Διονυσοπούλου, Κ., Φλώρου, Α., Χονδροκούκη, Μ., Αντωνίου, Ξ., Φραγκιουδάκης, Χ. Νικολαϊδης, Γ. (2017). Όταν η εγκόπριση αποκαλύπτει μυστικά. Παρουσίαση περιστατικού 11χρονου αγοριού με παραμελημένη εγκόπριση. Παρέμβαση στην οικογένεια στο κέντρο ημέρας “Το σπίτι του παιδιού”. Αναρτημένη ανακοίνωση στο 10ο Πανελλήνιο Παιδοψυχιατρικό Συνέδριο, Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος. Αθήνα.
- Nikolaou, Ν., Androutsopoulou, Α., Viou, Μ., Moschakis, C., Nikolopoulou, V-M, Kontoni, N., Diamantaki, E. (2016). Preliminary qualitative data from the training activity “Inner Dialogues-Therapist Observer Client (ID-TOC)”. Paper Presented at the 9th European Congress of the European Family Therapy Association-EFTA. Athens, Greece.
- Marini, E., Nikolopoulou, V., Antoniou X., Fragioudakis, Ch., Nikolaidis, G. (2016). Τhe experience of working with families with a history of children emotional neglect: a view under the systemic prism. Poster Presented at the 9th European Congress of the European Family Therapy Association-EFTA. Athens, Greece.
- Nikolopoulou, V., Florou, A., Dionysopoulou, K., Vrettopoulou, M.,Fragioudakis, Ch., Nikolaidis, G. (2015). The use of drawing as a therapeutic tool for abused children: The example of the Day Centre “The House of the Child” in Athens. Oral presentation at the 1st International Symposium of Art Therapies, Thessaloniki Biennale. Thessaloniki, Greece.
- Νικολοπούλου, Β. & Παπαστυλιανού, Ν. (2014). Επιπολιτισμός ανδρών μεταναστών από τη Νότια Ασία-μια ποιοτική προσέγγιση. Προφορική ανακοίνωση στην Διημερίδα του Κλάδου Διαπολιτισμικής Ψυχολογίας της Ελληνικής Ψυχολογικής Εταιρείας (ΕΛΨΕ). Αθήνα.
- Likomitrou, N., Mavroforou, A., Moschakis, Ch., Nikolopoulou, V-N. (2013). Making sense of current difficulties: Thematic analysis of clients’ early recollections as autobiographical stories. Poster Presented at the 8th European Congress of the European Family Therapy Association-EFTA. Istanbul, Turkey. Best poster award of EFTA 2013 Congress, Most artistic poster presentation award.
- Νικολοπούλου, Β. (2007). Οι στάσεις των ειδικών παιδαγωγών που εργάζονται σε γενικά σχολεία απέναντι στην ένταξη: ακούγοντας τους δασκάλους από δύο ευρωπαϊκές χώρες (Σκωτία-Ελλάδα). Προφορική ανακοίνωση στο Επιστημονικό Συνέδριο Αποδοχή-Αποκλεισμός. Διαδικασίες Ένταξης Προσώπων και Ιδεών στο χώρο της Εκπαίδευσης» του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας. Θεσσαλονίκη.
Κείμενα εργασίας
- Νικολοπούλου Β.Μ. (2017). Εγκόπριση και περιπλεγμένο, ανεπίλυτο πένθος: μια μελέτη περίπτωσης οικογενειακής θεραπείας. Κείμενο εργασίας του ‘Λόγω Ψυχής’ – Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία. (ISSN 2441-2778 on-line), Νο 2017/4,Αθήνα.